Een van de essentiële rechten van een ondernemingsraad is het recht op informatie. Dit betekent dat de werkgever de OR tijdig en volledig moet informeren over alle aangelegenheden die van invloed kunnen zijn op de werknemers. Het gaat hierbij onder andere om financiële informatie, bedrijfsresultaten, reorganisaties, investeringen en sociale regelingen. Door dit recht kunnen OR-leden een goed geïnformeerde bijdrage leveren aan de besluitvorming.
De OR heeft het recht om te overleggen met de werkgever over alle onderwerpen die de werknemers aangaan. Dit overleg kan zowel op regelmatige basis als op ad-hocbasis plaatsvinden. Het recht op overleg stelt de OR in staat om standpunten in te nemen, voorstellen te doen en invloed uit te oefenen op het beleid en de beslissingen van de werkgever.
Wanneer de werkgever voornemens is belangrijke beslissingen te nemen, zoals een fusie, overname of reorganisatie, moet de OR in de gelegenheid worden gesteld om advies uit te brengen. Dit adviesrecht is van groot belang, omdat het de OR in staat stelt om de gevolgen van dergelijke beslissingen voor werknemers te beoordelen en alternatieven aan te dragen. Hoewel de werkgever niet verplicht is het advies van de OR op te volgen, moet hij wel serieus reageren en zijn besluitvorming zorgvuldig motiveren.
Bepaalde besluiten van de werkgever vereisen de instemming van de OR voordat ze kunnen worden uitgevoerd. Dit betreft onder andere beslissingen over arbeidsomstandigheden, arbeidstijden, functiewaardering en het aanstellen van een vertrouwenspersoon. Het recht op instemming geeft de OR een krachtig middel om invloed uit te oefenen op het beleid en de werkomstandigheden binnen de organisatie.
Naast de bovengenoemde rechten heeft de OR ook het recht van initiatief. Dit betekent dat de OR zelfstandig onderwerpen kan aandragen die van belang zijn voor de werknemers en het functioneren van de organisatie. De werkgever is verplicht om serieus op deze initiatieven te reageren en ze indien nodig in het overleg te behandelen.
De rechten van een ondernemingsraad zijn van essentieel belang om werknemersmedezeggenschap te waarborgen en de belangen van werknemers te behartigen. Door middel van het recht op informatie, overleg, advies, instemming en initiatief kan de OR actief bijdragen aan het beleid en de besluitvorming binnen een organisatie. Een goed functionerende OR draagt bij aan een gezonde werkomgeving, waarin werknemers zich gehoord en betrokken voelen.